Η σχετικότητα της προόδου
Κάθε μέρα, μέσα στον βομβαρδισμό ειδήσεων, παρατηρήσεων, οδηγιών κτλ., που δεχόμαστε από τα M.M.E., ακούμε την λέξη πρόοδος. Και υπέρ αυτής, μιλάνε όλοι.Από τον πιο εξτρεμιστή αναρχικό, μέχρι τον πιο τέλειο φασίστα.
Τι να ΄ναι όμως αυτό το πράγμα, που διατρέχει ως ζητούμενο , όλη αυτή την τεράστια απόσταση; Και γιατί να χρησιμοποιείται ως αφορμή, ως απειλή, ως προπαγάνδα κτλ. από τόσους πολλούς και αντίθετους εκφραστές θεσμών, ιδεολογιών, κινημάτων κτλ ;
Για ορίσουμε την πρόοδο, πρέπει να δούμε πρώτα την πορεία εξέλιξης του ανθρώπου ως ον πάνω στην γη, μέσα στην πορεία του χρόνου, καθώς και τα ιστορικά γεγονότα που την ακολούθησαν.
Είναι σαφές πως η πρόοδος για να υπάρξει απαιτείται δημιουργικό έργο.
Αυτό όμως θα το όριζα σαν κάτι πολύ σχετικό και ως προς την πρόοδο και προς την δημιουργία(τι ωραίο προεκλογικό σύνθημα θα ΄ταν …-πρόοδος και δημιουργία).
Η μητέρα της προόδου η δημιουργία είναι σαφώς κάτι το σχετικό επίσης, διότι ανάλογα με το αντικείμενο της , μπορεί να είναι πραγματικά μια δημιουργία πνευματικών, ανθρωπιστικών, πολιτισμικών έργων, καθώς και έργων υψηλής επιστήμης. Αλλά ταυτόχρονα, μπορεί και να είναι και δημιουργία καταστροφής, υλικής ή και πνευματικής(ολοκληρωτισμός,
Θα μπορούσα δε να ορίσω σαν τέχνη και την καταστροφή.
Και όμως, η ουσιαστική πρόοδος πολλές φορές για να υπάρξει, απαιτεί και την καταστροφή, αλλά και την αναθεώρηση μηχανισμών αλλά και ιδεών.Κάποιες φορές δε για να έχουμε πρόοδο, πρέπει να αναθεωρηθούν και θεμέλιοι λίθοι των μηχανισμών(πχ το ότι η γη δεν είναι επίπεδη, αλλά σφαίρα).
Βεβαίως όπως και στα μαθηματικά, για να λειτουργήσει ένα σύστημα, πρέπει να υπάρχουν και να τηρούνται κάποια αξιώματα, έτσι και στην ανθρώπινη πρόοδο υπάρχουν οι παντοτινές ανθρώπινες αξίες αντίστοιχα(ανθρωπισμός, αλληλεγγύη, ανθρώπινα δικαιώματα κτλ.).Και οι πιο πολλές από αυτές φυσικά , αφορούν κυρίως τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου, από όπου ξεκινούν όλα(καλλιέργεια, παιδεία κτλ).
Ουσιαστικά δε αυτές έχουν οριστεί από την αρχαιοελληνική γραμματεία και φιλοσοφία και αντέχουν στο χρόνο(γιαυτό ομιλώ για θεμέλια).
Τότε τέθηκαν οι όροι, τα διλήμματα και τα ζητούμενα, που από την ανάλυση τους προκύπτουν έργα ψυχής και ανθρώπων, που εξελίσσουν τον πολιτισμό.
Επάνω στις ουσιαστικές αυτές αναζητήσει , ο άνθρωπος πρέπει να ξεκινά συνεχώς μια επανάσταση διαρκείας, απέναντι πρώτα στον εσωτερικό του κόσμο και μετά απέναντι σε κάθε σχήμα εξουσίας, πολιτικής , θρησκείας και απόλυτης τάξης αμφισβητώντας κάθε τι.(Μην ξεχνάμε πως στον μεσαίωνα την απόλυτη τάξη εξέφραζε η ιερά εξέταση που κάθε τι προοδευτικό το έκαιγε θεωρώντας το μαγικό ή αλχημιστικό…).
Η ατομική φύση που έχει ο άνθρωπος βέβαια, δημιουργεί και ατομικές ευθύνες, αλλά και ατομικές άμυνες ,καθώς βλέποντας την πιθανή απώλεια κεκτημένων και ζωτικών χώρων, περιχαρακώνεται στην δυσπιστία, χάνει κάθε θέληση να προσφέρει αλληλεγγύη και γίνεται συμπαγής κολόνα στήριξης του παρελθόντος , αρνούμενος κάθε αλλαγή συμπεριφοράς, ιδεών, τρόπων έκφρασης κτλ…
Λίγοι πάντα είναι οι επαναστάτες της προόδου και είναι συνήθως αυτοί, που μετά τους λένε προφήτες, μάρτυρες, πρωτοπόρους, συντρόφους, αγίους κτλ….Και βέβαια συνήθως έχουν τραγικό τέλος…
Αλλά η μάζα και όλοι αυτοί που φώναζαν το σταύρωσον αυτόν, είναι οι ίδιοι, που λαμβάνουν όλα τα καλά και τα οφέλη από την πραγματοποίηση των προφητειών των πρωτοπόρων.Και για να κατοχυρώσουν αυτά , τα κάνουν θεσμούς και πάλι … και πάνω τους δημιουργούν νέα συστήματα ζωής, πολιτικές, θρησκείες και γενικά εξουσίες…Όλα αυτά βέβαια μέχρι την επόμενη ανατροπή μέσα από μια νέα ανακάλυψη ή μια νέα ιδέα που θα εμφανιστεί κι θα γυρίσει ξανά τον τροχό της εξέλιξης.
Έτσι έχουμε συνεχώς στην ιστορία πτώσεις, που μετά φέρνουν ανόδους και αποτελέσματα δημιουργικότητας και στις τέχνες και στις επιστήμες και στον πολιτισμό.
Ίσως, δε για να έχουμε, μετά από περιόδους κρίσης πρόοδο ,στην ανάλυση μας, να πρέπει να διαγράψουμε εντελώς πάρα πολλά από αυτά, που θεωρούμε δεδομένα μέχρι εκείνη την στιγμή και που λειτουργούσαν στα γρανάζια της σκέψης για πάρα πολλά χρόνια (ακόμη και αιώνες), για να χτίσουμε από την αρχή με νέους τρόπους, με νέες ιδέες και νέα υλικά μιας νέας εξέλιξης, που μέσα από νέους δρόμους θα μας βάλουν ξανά στην πορεία της ζητούμενης προόδου,
Ο ρόλος του λευκού πίνακα, που καλούμαστε να ξαναγεμίσουμε (στις μέρες μας ειδικά) είναι το ζητούμενο.Και ο ηγέτης της νέας επανάστασης, που αναζητούμε, θα είναι αυτός που θα γράψει τις τρεις πρώτες λέξεις πάνω σε αυτόν.
Μέχρι να εμφανιστεί αυτός οφείλουμε να γίνουμε, όσο μπορούμε, μικροί επαναστάτες του εαυτού μας και να συνεισφέρουμε έστω ένα κόκκο άμμου στην όλη προσπάθεια για πρόοδο.